Kuyruklu Yıldızlar, kadim zamanların alametleri, modern çağın gözlem noktalarıdır. Günümüzde bu yıldızların, Güneş’in yörüngesinde bulunan ve güneş sistemine ait cisimler olduklarını biliyoruz. Ayrıca bu yıldızlara kirli kartopları da denmektedir. Bu inanılmaz güzellikteki gök cisimleri buz ve tozdan oluşan bir çekirdek içerirler. Bu devasa donmuş kaya parçaları Güneş’e yaklaştığında bu buzlar buharlaşmaya başlar. Bu duruma da teknik olarak süblimleşme denir. Bu doğa olayı, kuru buzu hava ile temas ettirdiğinizde olan şeye çok benzer. Buzlar doğruca buharlaşmaya geçer ve yıldız da bulunan maddeler çekirdeğin etrafında koma adı verilen bir bulut oluşturur. Ardından peşi sıra bir çift kuyruk dalgalanır.
Bu oluşan kuyruk aslında yıldızın üzerindeki buzların ve suların buharlaşmasıdır. Bu kuyruk güneş rüzgarları ile karşılaşınca parlayan iyonize gazlar içerir. Kuyruklu yıldızlar ilginç biçimde arkalarında parçacık akıntılarının izlerini bırakırlar ve bunlarda nihayetinde kuyruklu yıldızın yörüngesi boyunca saçılır. Dünya bu akıntılardan biri ile karşılaşınca maddeler atmosferimiz tarafından yakalanır ve akıntıdaki parçacıklar yüzeye düşerlerken atmosferden buharlaşarak meteorları yaratırlar.
Kısa Bir Tarihçe
Danimarkalı astronom Tycho Brahe (1546 -1601) 1577 yılında ortaya çıkan parlak bir kirli kartopunun konumunu aylar boyunca dikkatle ölçmüştür. Bu ölçümlerin ardından bunun, dünyanın çok uzağında olduğunu belirlemiştir. Bundan 100 yıl sonra bir başka kirli kartopu görülmüştür. Astronomlar Kepler’in, cisimlerin Güneş’in etrafında nasıl hareket ettiklerine ilişkin fikirlerini uygulayarak bu kartopunun yörüngesini saptamışlardır. Daha sonra Isaac Newton, bulduğu kütle çekimi kanunları ile bu kirli kar toplarının yörüngelerde nasıl hareket ettiklerini göstermiştir.
Onlara bakış açımızı değiştiren bir sonraki kirli kartopu ise Halley’dir. Halley, kuyruklu yıldızlar arasında önemli bir yere sahiptir. Edmond Halley (1656- 1742) tarafından keşfedilen bu kirli kartopunun hikayesi oldukça farklıdır. Halley o güne kadar görülmüş kirli kartoplarının tarihsel kayıtlarını incelemiştir. Bu incelemeler sonucu bu kartoplarından birinin, Dünyamızı belirli aralıklarla ziyaret ettiğini görmüştür. Bu aralığın 76 yıl olduğunu söylemiştir. Bu bilgiye dayanarak bu kirli kartopunun 1558 de tekrar ortaya çıkacağı tahmininde bulunmuştur. Gerçi Halley’in keşfettiği bu kartopu gezegenlerin kütle çekimsel gücü ile yörüngesinde oluşan değişikliklerden dolayı 1579 yılında ortaya çıkmıştır. Halley’ Kuyruklu Yıldızı olarak bilinen bu yıldız en sonra göklerimizde 1985-1986 yıllarında görülmüştür. Bu yıldızın bir sonraki ziyareti 2061 yılında olacaktır.
Kuyruklu Yıldızlar İsimlerini Nasıl Alır?
Halley Kuyruklu Yıldızın’nın adını Sör Edmond Halley’den aldığını daha önce söylemiştik. Aslında Halley gibi birçok kirli kartopu, geçmişte uzun ve bir süre boyunca onları keşfeden kişilerin isimlerini almışlardır. Bugünse bu isimlere keşif bilgilerini belirten harfler eklenmiştir. Bu harfler kısaca yıldızın keşfedildiği yılı ve ayı belirtir. Bu sistem altında Halley Kuyruklu Yıldızı 1P/Halley olarak bilinir. Bu isimlendirme onun keşfedilen ilk periyodik kirli kartopu olduğunu bizlere söyler. 2012 yılında Uluslararası Bilimsel Optik Ağ tarafından keşfedilen bir başka kirli kartopu da C2012 S1 (ISON) adını almıştır.
Bu Muhteşem Gök Cisimleri Hakkında Neler Biliyoruz?
Bugün, varlıklarıyla bizleri etkileyen bu kirli kartoplarının 4,5 milyar yıl önce Dünya oluşmaya başladığından beri var olduklarını biliyoruz. Ayrıca bu muhteşem buzdan kayalar, Güneş Sistemi hakkında oldukça eski bilgileri de içeriyor. Çünkü bunlar Güneş Sistemi’nin ilk oluşmaya başladığı zamandan kalan maddelerin kalıntılarını da içeriyor. Bu da onları tarihi bir hazine haline getiriyor.
Bu yüzden insanlar kuyruklu yıldızlar hakkında bilgi toplamak için birçok uzay görevi gerçekleştirdi. Bunlardan bazıları; ICE, Vega 1, Vega 2, Suisei, Giotto, Deep Space 1, Deep Impact ve Stardust’dır. Bu görevler içerisinde bulunan araçlar bu kirli kartoplarına indirildi ve onların yüzeyinde bulunan materyalleri topladılar. Bu materyallerden çeşitli bilgiler sağlandı ve tarihsel kayıtlar incelendi. Avrupa Uzay Ajansı’nın Rosetta görev aracı 67P/Churyumov -Gerosimenko isimli kirli kartopuna bir sonda ulaştırmayı başardı. Bu sonda, yıldızın yüzeyinde bulunan materyallerden, Güneş Sistemi’nin oluşumuna dair bazı bilgiler buldu.
Hepimiz Birer Yıldız Tozuyuz!
Güneş Sistemi’nin, Kuiper Kuşağı denen bölgesinde de kuyrukluyıldız çekirdekleri mevcuttur. Bu kayalarla dolu kuşak Neptün’ün yörüngesinden dışarı uzanır ve pek çok donmuş küçük kayaları ve kuyruklu yıldız çekirdeklerini içerir. Burada bulunan kayalar, taşlar ve kirli kartopları bazen gezegenler tarafından kütle çekim etkisinden dolayı çekiliriler. Kendi huzurlu ve rahat yörüngesinden çıkan bu büyük buz ve kaya parçaları yörüngelerini Güneş’e ya da diğer gezegenlere döndürebilirler. Bu etkiyle kuyruklu yıldızlar, Güneş’e yaklaşmaya başladıklarında bizlere, tarih boyunca o büyüleyici olan şekillerini gösterirler.
