1. Blok zinciri veritabanı yapısını ilişkisel veritabanı yapısı ile karşılaştırın?
| Kriterler | Blok Zinciri | RDBMS (Klasik ilişkisel veri tabanı) |
| Verilerin tutulma şekli | Blok şeklinde | Tablo şeklinde |
| Tek noktada hata oluşma durumu | Mevcut değil | Mevcut |
| Merkezi denetim | Hayır | Evet |
| Verileri düzenleme/silme | Mümkün değil | Mümkün |
2. Blok Zinciri Teknolojisi Nedir?
Blok zinciri, sadece finansal işlemleri değil değer ifade eden hemen hemen her şeyi üzerinde tutabileceğimiz çökme durumu olmayan dijital ortamda duran bir sicil defteridir.
3. Blok zinciri teknolojisindeki “blok” ifadesi ile neyi kastediyorsunuz?
Blok zincirindeki blok kelimesinden kastedilen şey kayıt listesidir. Bu kayıt listeleri (bloklar) birbirleri ile peş peşe birleştirildiğinde “Blok Zinciri” oluşur. Örneğin bir kuruluş 100 tane sicil kaydını liste şeklinde birleştirdiğinde bu blok zinciri olmuş olur.
4. Blockchain yaklaşımında bir blok nasıl teşhis edilir?
Dijital ortamda duran bu kayıt defterindeki her blok şu 3 şeyi ihtiva eder:
1. Kendisinden hemen önceki kayda işaretçi
2. İşlem verisi
3. Zaman damgası
5. Bir kuruluşta blok zinciri teknolojisini kullanmak için ağa özgü şartlar var mı?
Hayır. Ağınızın normal ağ yapısından farklı olarak herhangi bir fazladan özelliğe sahip olması gerekmiyor. Yalnız ağınızda noktadan noktaya işlem yapılabiliyor olması gerekir. (peer-to-peer) Bu sayede işletmeler, yeni eklenecek kayıtları -3. parti uygulamalara gerek kalmaksızın- hızlıca doğrulamasını yapıp zincire ekleyebilirler.
6. Verilerin sonradan değiştirilmesi mümkün müdür?
Hayır, bunu yapmak mümkün değil. Herhangi bir özelleştirme gerektiğinde, kuruluşun bilgilerinin diğer tüm bloklardan da kaldırması gerekir. Bu nedenden dolayı verilerin sağlıklı olmasına aşırı özen gösterilmelidir.
7. Blockchain’de ne tür kayıtlar tutulabilir? Bu konuda herhangi bir kısıtlama var mı?
Blok zincirinden ne tür verileri tutabileceğinize dair hiçbir kısıtlama yoktur. Blok zincirinde kayıt tutma sadece gündemde olan kripto para uygulamaları ile sınırlı değildir. Blok zinciri üzerinde şu tür kayıtları tutabilirsiniz:
1. Gerek sağlık bakanlıkları gerekse de özel sağlık kuruluşları bünyesinde tıbbi işlem kayıtları
2. Kimlik yönetimi (Nüfus ve adrese dair kayıtlar)
3. Her türlü işlem
4. Kuruluşlarla ilgili etkinlikler
5. Yönetim faaliyetleri
6. Belgeler, evraklar
8. Şifreleme nedir? Şifrelemenin Blok Zinciri teknolojisindeki rolünü ve katkısını açıklayınız?
Şifreleme esas olarak kuruluşların verilerini güvende tutmalarına yardımcı olan bir yöntemdir. Şifreleme sayesinde veriler gönderilmeden önce bir dereceye kadar kodlanmış olur. Şifrenin nasıl çözüleceğini sadece alıcı bilir. İşte bu şifreleme sayesinde blok verilerimiz hem daha güvende olur hem de verilerin geçerliliği olur.
9. Blok içindeki verilerin yeterince güvende olup olmaması hakkında ne söylersin?
Bir blok ve içindekiler ağ üzerindeki kullanıcılar tarafından özelleştirilemez, değiştirilemez. Bu nedenle mükemmel bir güvenlik seviyesi sağlar. Ayrıca her kayıt bu değiştirilemezlik ilkesinin yanında bir de şifrelenmiş olmanın da katkısı ile güvence altına alınmıştır. Bu nedenle, bir blokta bulunan verilerin güvenliğine ilişkin endişelenmenize gerek yoktur.
10. Blok Zinciri neden güvenilir bir yaklaşımdır?
Blok zincirine çok çeşitli nedenlerden dolayı güvenilebilir. İlk neden, açık kaynaklı yapısı nedeniyle diğer iş uygulamalarıyla uyumluluğudur. İkincisi, güvenliğidir. Blok zincirini kodlayanlar bu zincirin internet üzerinde birçok yerden erişilip saldırıya uğrama ihtimalini de düşünüp güvenliği en üst düzeyde tutarak kodladılar. İşletmenizin ne tür bir iş modeline sahip olduğu önemli değildir. Blok zinciri teknolojisi hemen hemen her iş modeli için uyarlanabilir.
11. “Gizli Paylaşım” (secret sharing) Nedir? Bunun blok zinciri teknolojisine bir katkısı var mıdır?
Dijital işlemlerde güvenliğin ne kadar önemli olduğu herkes tarafından yeterince kabul edilip anlaşılmış bir unsurdur. Gizli paylaşım demek gizli bilgileri ya da kişisel bilgileri birkaç farklı parçaya bölüp ağdaki kullanıcılara gönderen bir teknolojidir. Bu parçalanmış bilgi yalnızca bu gizli bilginin paydaşlarından biri bunun birleştirilmesini kabul ettiğinde birleştirilebilir. Bu sayede blok zinciri teknolojisi daha güvenli hale gelmektedir.
12. Blok zincirinde “Dayanıklılık” (Durability) ve “Sağlamlık” (robustness) Kavramlarını açıklayın?
Blok zinciri teknolojisi aynı internet gibi dağıtık bir yapıda olduğu için kendi yapısı gereği bir sağlamlığa sahiptir. Blok zinciri teknolojisinde depolanan veriler üzerinde aşağıdakilerin gerçekleşmesi mümkün değildir:
1. Tek noktadan yönetim ve müdahale
2. Tek bir noktada başarısızlık
Bitcoin 2008 yılında icat edildi. O zamandan beri, Bitcoin blok zinciri önemli bir kesinti olmadan işleyebildi. Bugüne kadar, Bitcoin ile ilgili çıkmış sorunlar sanal korsanlık veya kötü yönetimden kaynaklandı. Yani çıkmış olan sorunlar; altyapıdaki veya tasarımdaki kusurlardan değil, kötü niyet ya da insan hatasından dolayıdır. Merkeziyetsiz olan internetin kendisinin de neredeyse 30 yıldır dayanıklı olduğu kanıtlanmış bir gerçektir. Bugüne kadar güvenlik açısından kendini ispatlamış olmasının ve sağlam yapısını ortaya koymuş olmasının yanı sıra halen daha geliştiriliyor durumda olması blok zinciri için artı bir puandır.
13. Blok zincirinde şeffaflık (Transparent) ve bozulmazlık (incorruptible) kavramlarını açıklayınız?
Blok zinciri her 10 dakikada bir kendi durumunu kontrol eder. 10 Dakikada bir kendi kendine adeta çeki-düzen veren bir yapıdadır. İşte bu işlemlerin her bir grubu bir blok’tur. Bundan kaynaklanan iki önemli özellik şöyledir: Bu şeffaf işlem verileri, ağda bir bütün halinde, parçalanamaz, bölünemez bir blok halinde ve genel erişime açık halde yerleşir. Blok zincirindeki herhangi bir bilgiyi değiştirmek tüm ağı geçersiz kılmaya çalışmaktır ve doğası gereği mümkün de değildir.
14. Bitcoin, blok zinciri teknolojisini nasıl kullanır?
Bitcoin cüzdanlarının verileri blok zinciri üzerinde tutulmaktadır. Cüzdanlar arası para aktarımı için sayısal değerler işlem (transaction) olarak adlandırılır. Her bir bitcoin cüzdanında özel anahtar (private key) ya da tohum (seed) adı verilen gizli bir veri parçası vardır. Bu özel anahtar ile bir cüzdandan başka cüzdana para aktarılırken matematiksel bir imzalama yapılır.
15. Blok zincirindeki sicil defterleri geliştiricilerin kendileri tarafından dahi mi bozulamaz?
Evet blok zinciri kayıtları geliştiriciler tarafından dahi bozulamaz. Açık kaynaklı yapısından dolayı bunun böyle olduğu görülmektedir.
16. Blok zinciri teknolojisinin ticari kuruluşlara faydaları nelerdir?
Blok zinciri teknolojisi kullanıcılarına azaltılmış hatalar, neredeyse gerçek zamanlı referans verileri, tutarlı veri kümesi gibi birçok fayda sağlar.
Defterdeki kayıtlar dağıtık yapıda olduğundan, hiçbir kimsenin ya da kuruluşun tekelinde olmadığından katılımcılar arasındaki işlem bilgileri güvenlidir.
Blok zincirindeki değiştirilemezlik düzeneği sayesinde denetim maliyeti de en aza indirgenmiş olur. Blok zincirlerindeki yapılan her türlü işlem akıllı, otomatikleştirilmiş ve sonradan değiştirilemez nihai nitelikte olduğundan kurumlar işlem hızlarını artırıp maliyetlerini düşürebilirler. Risklerini azaltıp müşterileri ile etkileşimlerini sağlam bir şekilde kayıt altına alabilirler.
17. Blok zincirinin ne tür gereksinimleri vardır?
Blok zinciri iş ağlarını köklü bir dönüşüme uğratabilecek bir teknolojidir. Bu yeni yönteme geçişin teknoloji şirketleri ve endüstrileri iş birliği ile eşgüdümlü yapılması yerinde olacaktır. Mesela bu amaçla IBM, Hyperledger projesine katkı sunmaya devam ediyor.
Blok zinciri teknolojisinde öncü kuruluşlardan IBM’in bakış açısına göre endüstriyel sınıftaki blok zinciri teknolojileri aşağıdaki özelliklere sahip olmalıdır:
- Sicil defterinin paylaşılan halde ve üzerindeki kayıtların değiştirilemez halde tasarlanması gerekir.
- İş ağının tüm katılımcı üyeleri tarafından görülebilir olmalıdır.
- Oluşturulan blok zinciri teknolojisinin de iş ağının katılımcı üyelerinin mutabık olduğu bir tasarım yapılmış olmalı.
- Sicil defterine sadece doğrulanmış kayıtlar eklenebilmeli.
- Tasarımda muhakkak şifreleme olmalıdır. Bu saldırılara karşı koruma, kimlik doğrulama ve işlem bütünlüğü sağlayacaktır.
