Bilgisayar oyunu terimi için, bilişim dünyasının ortak dili haline gelen İngilizce ’de daha sıklıkla “video game = video oyunu” olarak kullanılmaktadır. Bilgisayar oyunlarının çoğunlukla zararlarından bahsedilirlerken aslında büyük oranda yararlarının da olduğu kanıtlandı. Bu görüşlere istinaden verileri sizler için toparladık.
BİLGİSAYAR OYUNLARININ YARARLARI NELERDİR?
Bilgisayar oyunlarının yararlı mı zararlı mı olduğu yıllardır devam ederken yapılan araştırmalara göre bilgisayar oyunlarının yararlarının, oyuncuya verdiği zarara göre daha fazla olduğu kesinleşti. Bilgisayar oyunlarının beynin yapısal ve fonksiyonel oranda işlevlerini ne kadar değiştirdiğine dair şimdiye kadar yüz on altının üzerinde sayısız çalışma yapıldı. Bilgisayar oyunu oynamanın beyninizi spor salonuna götürmekten farksız olduğu anlaşıldı.
Bilgisayar oyunları beden kaslarınız yerine beyninizi çalıştıran bir antrenman gibidir. Eğlenirken aynı zamanda da beyninizde gri madde artışını sağlar. Gri madde merkezi sinir sisteminin bir parçasıdır ve neredeyse bütün beyinsel aktiviteleri kontrol eder. Gri madde, görme ve duyma, hafıza, duygular, konuşma, karar verme ve kendini kontrol etme gibi duyusal algılarımızda rol oynar. Hatta bir bakıma gri maddenin artışı IQ seviyenizdeki artış demektir. Bilişsel işlevi arttırmak, öğrenme yeteneğinizi geliştirmek veya sadece mevcut beyin işlevlerinizi korumak adına beynin gri maddesini arttırmak için çoğu kişiler tarafından yapılan bazı sosyal aktiviteler vardır ve bunların içinde oyunlar da yer alır. Bu sebepten bilgisayar oyunları oynamak gri madde salınımını arttırarak olumlu bir etki yaratmaktadır.
Örneğin Newyork Lancaster Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmada bilgisayar oyunu oynayan kişilerin çevrelerine karşı duyarlılıklarının arttığını tespit edildi. Özellikle aksiyon ve macera oyunlarında görsel zekâ ve reflekslerin %25 arttığı verilerle ortada. Oyunlar küçük ayrıntıları fark etmeyi, değişiklikleri fark etmeyi ve hareketleri gözlemlemeyi geliştiriyor. Bu özellik sosyal yaşamda araba sürmede, kalabalık içinde tanıdıklarınızı daha rahat bulmaya yarayan çeşitli yetiler kazandırıyor. Ansızın karşılaşılan ve bir karar gerektiren anlık olaylarda kişilerin daha kolay bir sonuca vardığını görüyoruz. Göz refleksi, göz koordinasyonu gelişimi yaşanan olaylarda kazaların önlenmesinde çok etkili çünkü daha hızlı bir farkındalık sağlıyor.
Hayatta hedefler koyma konusunda sorun yaşıyorsanız bilgisayar oyunları bu konuda size yardımcı olabilir. Çünkü bir diğer yararı hayata dair hedefler koymak, kendi gelişim takibini yapabilmek ve strateji oluşturmak. Gelişmiş bilgisayar oyunlarında her şey bir düzen içendedir. Deneyim puanları, hedefler, görevler, seviyeler, amaçlar bu durum da planlama yapmayı ve sorumluluk sahibi olmada gelişmeyi, kendi hedeflerimizi oluşturmayı öğretir. Mesela bazı oyunlarda günlük yada saatlik görevler olur ve o gün oyunu oynamazsanız ödülleri alamazsınız. İstikrarlı bir şekilde verilen görevlerin üstesinden gelmeye çabalarken çoğu zaman nahoş durumlar hatta sıkıcı ve zor engellerle karşılaşan oyuncularda pes etmeme, zorluklara karşı direnç, hedeflerini yerine getirmesi için azim gibi yetilerin geliştiği aşikâr. Bazı oyuncular (gamer) kendilerine günlük alışkanlıkları için ve sosyal hayatındaki önceliklerine vakit ayırmakta zorluk çekmelerinden kaynaklı, kendilerine günlük özel bir düzen oluşturma prensibi geliştirir. Düzenli bir hayat, zamanı verimli kullanmayı beraberinde getirir.,
İnsanlar özellikle 2019 Corona Virüs itibari ile dünyadan ve insanlardan ne kadar soyutlansa da yine de oyunlar sayesinde arkadaşları ve sevdikleri ile verimli vakitler geçirebiliyor. Dünya çapında oynanan birçok oyun çevrimiçi ve sesli iletişim içinde olmayı gerektiriyor. Online tabanlı oyunların çoğunda bireysel değil bir takıma dâhil olmanız veya takım oluşturmanız gerekiyor. Oyunların özelliğine göre oluşturulan topluluk için lider vasfını üstlenecek birinin de olması gerekebiliyor. Bu tarz oyunlar iletişim kuvvetlendirmeyle beraber yeni insanlarla tanışmakta güçlük çekenler için özgüven sahibi olmayı da geliştiriyor. Oyun oynarken her kesi dinleyip çeşitli dilleri duyabiliyorsunuz. Dünya çapında oynanmasından dolayı, dünyanın farklı yerinden insanlarla tanışmanızı sağlarken yabancı dil geliştirmenizde de yardımcı olabiliyor veya farklı sebeplerden ayrı düştüğünüz dostlarınızla ortak bir paydada eğlenilirken, iletişiminizin kopmamasında da yardımcı oluyor. Takım halinde hareket etmek sosyal hayattın hemen hemen her yerinde işinize yararken uyumluluk ve takım çalışması özelliklerinizi geliştirmede de bilgisayar oyunlarını yararlı bir yanını görüyoruz. Liderlik görevini üstlendiğiniz oyunlardan da liderlik yetinizi getiriyor ve olayları sıralarken hangi işleri hangi koşullarda hangi özellikteki kişilerin başarabileceği gibi durumlar için insanları gözleme yeteneğinizi de etkileniyor. İş hayatında zaten yönetici ve şeflerin olmazsa olmazı liderlik özelliği değil mi?
Oynanan oyunlarda hareket edebilmek amacı ile klavye, joystick ve mouse kullanımı gibi unsurlar bir süre sonra oyunlarda ilerleyebilmeniz için uzmanlaşmayı gerektirdiğinden kas hafızasına işleniyor. Reflekslerinizi ve el becerilerinizle beraber hafızanızda da bir artış oluşturuyor. Günümüzde oyunlar artık hikâye tabanlı olduğundan çoğu oyun tarihten izler taşıyabiliyor en beklenmedik korku oyunlarında bile bu unsurları görebiliyoruz. Bu durum sizi araştırmaya ve kendinizi geliştirmeye zorluyor ve daha çok teşvik ediyor. Karakterlerin konuşması hızlı okuma konusunda bile yardımcı olabiliyor. Örneğin bir savaş oyunu oynuyorsanız savaşın seyrini değiştirecek gizli bir kahramanı tarihsel bir olaya dayanması durumunda bulabilirsiniz. Harita okuma özelliği kazandıran bu tarz oyunlar sayesinde artık çoğu bilgisayar oyunu oynayan çocuk, mekân krokisini okuyabildiği için büyük alışveriş merkezlerinde kaybolmuyor.
Bilgisayar oyunlarında yaptığınız bir hatadan kaynaklı oyuna sıfırdan başlamanız gerekebilen durumlar olabiliyor.Tüm emekleriniz boşa gidebiliyor. Tekrar aynı hataları yapmadan devam edebilmek azminizi ve hatalarınızdan ders alarak bilinmeyenlere karşı gerçek hayatta hazırlıklı olmanızı da sağlıyor. Bu sebepten bilgisayar oyunları oyuncularına kendilerine daha çok güvenmeyi, yapılan yanlışları yeni bir deneyim ve öğrenme fırsatı olarak görebilmeyi de aşılıyor.
Oyun geliştiriciler bilgisayar oyunlarının matematik ve okuma konusunda kişileri geliştirebileceğini fark ettiğinden beri günümüzde oyunlar artık siyaseti, tarihini, bilimi, sporu, edebiyatı ve mimari gibi birçok konuyu kapsıyor. Şiddet içerikli olmayan çok fazla mükemmel oyun var ve bu oyunlar çocuklar için ileride meslek seçiminde bile etkili olabiliyor. Örneğin mimari yapılar, şehirler inşa edilen oyunlar. Yaptığı şeyden zevk alan oyuncular hayal gücünün sınırlarını keşfe çıkıyor ve gerçek hayatta benzer ögeler içeren işlerden para kazanmak isteyebiliyor. Gelişen teknoloji ile sanal gerçeklik gözlükleri ile şehirleri gezebilir, spor yapabilir, dans edebilirsiniz. Oyuncuyu bir koltuğa bağlamaktan çok harekete geçiren teknolojilerde gitgide ilerletiyor. Hatta bazı mobil sürümü de olan oyunlar sizi yürüyüşe ve keşfetmeye zorluyor. Basitçe erişebileceğiniz bilgisayar oyunları sizi rahatlatır, depresyondan uzak tutarken mutlu olmanıza da yardımcı olur.
BİLGİSAYAR OYUNLARININ ZARARLARI NELERDİR?
Bilgisayar oyunlarının yararlarına istinaden günlerce, saatlerce oyun oynamanın tabii ki oyuncuya zarar vermeye başlaması söz konusudur. Bilinçsiz ve kontrolsüz yapılan her eylemin belli sonuçları olacaktır. Kendini bir oyundaki fantezi dünyalarına kaptıranlar varsa bunlara dikkat etmesi gerekiyor. Bilgisayar oyunları kişilik özellerinden dolayı insanlarda bağımlılık yaratabiliyor. Bunun yanında masa başında geçirilen ve oyundan kopmama düşüncesinden kaynaklı yada gerçek dünyanın mutsuzluğundan kaçmak için sanal dünyaya sığınma sonucunda oluşan ciddi sağlık sorunlarına da sebebiyet verebiliyor. Kontrol dâhilinde oynanmadığı takdirde zararları da giderek artış gösterebiliyor.
Boyun düzleşmesi, kamburlaşma, eklem ağrıları, obezite veya yemeğe zaman ayırmamadan kaynaklı dengesiz beslenme sorunları yanında psikolojik sorunlar yaşanabiliyor. Oyuncularda sıklıkla görülen birkaç ciddi hastalıktan bahsedelim.
WASD Sendromu: Aynı parmaklarınızı sürekli bir baskı ile kullanmanız sonrası ortaya çıkan WASD Sendrom, erken teşhis edilerek tedavisi mümkün olan bir hastalık. Sürekli klavyede aynı tuşlara basmaktan kaynaklanan bir rahatsızlık.
PlayStation Thumb: Oyun kolu, oyun konsolu ile çok fazla oyun oynamanız sonucu ortaya çıkan hastalık. Parmaklarınızın deforme olmasını sağlayan bu hastalık yine WASD Sendromu gibi tedavi edilebiliyor. Fakat bu hastalığı geçiren oyuncuların yüzde 80’inde psikolojik rahatsızlıklar ve intihar eğilimi de görülüyor. PlayStation kolu ile çok fazla oyun oynuyorsanız dikkat etmenizde fayda var.
Wiimote Omuz Çıkığı: Çok uzun süre oyun oynamak omuzunuzun dışarı çıkması ile birlikte görülmeye başlıyor. Bunun süreçte gerekli önlemler alınmadığında yani oyun oynama sürenizi düşürmediğiniz takdirde iskelet bozuklukları ile boğuşmaya başlıyorsunuz.
Karpal Tünel Sendromu: Karpal Tünel Sendromu bilgisayar faresinin çok fazla kullanılması ile başlıyor. Bilekten parmaklarınıza uzanan sinirlerin sıkışması sonucu ortaya çıkan hastalığın belirtileri ise karıncalanma ve uyuşma.
Şiddet içerikli oynanan oyunlar kişilerin saldırgan davranışlara eğiliminde artışlara sebep olabiliyor. Şiddeti normalleştirip duyarsız bir hale getirebiliyor. Araştırmacılar, birinci şahsiyet üzerinden oynanan bireysel oyunlarda , kişilerin toplumdan uzaklaşma eğilimlerinin tetiklendiğini ve kimseye ihtiyaç duymama konusunda psikolojik gelişim durumlarında engel yarattığını ön görüyor. İnsan toplumsal bir varlık olduğu için iletişim içinde kalmaya ihtiyacı olduğundan ve yardımlaşma durumunun normal olmasından dolayı bu da kesinlikle bir zarar.
Bilgisayar oyunları evde veya herhangi bir kapalı mekânda oynanmasından dolayı sosyal açıdan izole olmaya da sebep olabiliyor. Bilinçli oyuncular bu durumdan az etkilenebilmek için toplanma günleri düzenleyebiliyor. Aynı anda aynı oyunu birlikte oynamak birlikte ara vermek ve kontrol sağlamak için. Çok fazla bilgisayar oynayan gelişme çağındaki bireylerde, toplumsal aktivite yapmasında azalmalar ve isteksizler oluşabiliyor. Yaşa ve tecrübeye bağlı olan durumlar söz konusu olduğunda yetişkinler için üretilen çoğu oyun belli bir ideayı kabul ettiği için, hiç bilgisi olmayan biri için yanlış anlaşılma veya yanlış yönlendirmelere sebep olabiliyor. Bilgisayar oyunlarının sesli iletişim özelliği ne kadar yararlı olsa da yeni insanlarla tanışırken davranış bozukluğu olan kişilerle de tanışma ihtimalini maalesef filtrelemiyor ve kötü davranışlara maruz kalınabiliyor.
Kısacası bilgisayar oyunları genel olarak zararlı olmasa da fazla oynanması aslında zararlıdır. Kontrollü ve bilinçli yapılan her eylem size daha az zarar verecek veya hiç zarar vermeyecektir. Gelişme çağındaki çocuklar söz konusu olduğunda ebeveyn kontrolünde oyunların oynanması ve her oyuncu için oyun saatlerinin sağlıklı bir rutine bağlanması ve temel ihtiyaçların göz ardı edilmemesi çok önemlidir.
