Yeşilimsi, mavi, puslu Uranüs kutuplarından geçen dönme ekseni yörünge düzlemine neredeyse paralel olacak kadar eğik olduğundan gezegen bilimi çevrelerinde çok meşhurdur. Bilinen başka hiçbir gezegende böylesine ilginç bir özellik yoktur. Gezegen, kendi yörüngesinde yaptığı dönüş hareketi sırasında kutuplarının biri ya da diğeri gün dönümleri sırasında güneşi işaret eder. Satürn’den çok daha yüksek oranlarda; su, metan ve amonyak buzlarına sahiptir. Bu sebeple de bazen puslu mavi bir devi olarak da anılır.
Uranüs Gezegeninin Keşif Tarihi
Bu puslu mavi devi çıplak gözle görmek imkansızdır. Çünkü gezegenin puslu yapısı, görülmesini engellemektedir. Bu yüzden bu puslu dev, tarih boyunca çıplak gözle göğü gözlemleyenlerin bildiği diğer gezegenlerin aksine teleskobun icadına kadar keşfedilmemiştir. Onu kayıt defterlerine not edern ilk gözlemci 1690 yılında John Flamsteed (1649 – 1719) olmuştur. Bu astronom, onun bir yıldız olduğunu sanmıştır. Böyle düşünmesini sebebiyse gezegenin hareket ediyor gibi görünmesidir.
Daha sonra Sör William Herschel (1738 – 1822) 1781 yılında bu puslu devi fark etmiş ve gözlem defterine bu cismin bir kuyruklu yıldız gibi görüldüğünü not etmiştir. Bunun sebebi de Uranüs gezegeninin, astronomun teleskobundan bir yıldız gibi görünmesidir. Yani gezegenin olması gerektiği gibi noktasal değil de diske benzer puslu bir cisim olarak görülmesidir.
Gezegenin Oluşumu ve Yapısı
Gaz devleri, Güneş Sisteminin hidrojen ve çeşitli diğer bileşenlerin dolmasına izin verecek soğuklukta olan bir bölgesinde biçimlenmiştir. Bu gaz devleri de tıpkı Güneş Sistemi içerisindeki diğer gezegenler gibi birtakım gezegenimsi yapıların, birbiriyle çarpışa çarpışa birleşip büyümesi sonucunda meydana gelmiştir. Gezegenin atmosferi içinde çok yaşanabilir bir yer olduğu söylenemez. Çünkü atmosferde; sıvı metalik hidrojen ve helyum katmanları kalın tabaka şeklinde yer almaktadır.. Atmosferin üst kısımlarında bulunan büyük miktarlardaki metal gezegene soluk mavi yeşil rengini verir. Ayrıca gezegenin atmosferi, bulut yapılarını görmemizi engelleyen bir dumanlı sis tabakasıyla kaplıdır.
Gezegenin ekseni başlangıçta, bize bu denli tuhaf gelecek kadar eğik olmayabilir. Bir şey onu bu hale sokmuş olabilir. Peki bu ne olabilir? Bu konuda en iyi teori; yavru Uranüs gezegenini yana devirecek kadar kuvvetli, dünya büyüklüğünde bir cisimle çarpışmış olmasıdır.
Puslu Buz Devinin Uyduları
Puslu mavi devin bilinen 27 tane uydusu vardır. Bu uydulardan bazılarının isimleri Shakespeare’in oyunlarındaki karakterlerden ve Alexander pop un yazdığı Bukleye Tecavüz (Rape Of The Lock) kitabındaki karakterlerden alınmıştır.
Gezegenin uydularından olan Titania ve Oberon 1787 yılında keşfedilmişlerdir. Bu tarihten yaklaşık 70 yıl sonra, 1851 yılında Ariel ve Umbriel bulunmuştur. Bir diğer uydu olan Miranda’ da ilk defa 1948 yılında tespit edilmiştir. Diğer uydularda Voyaer 2’nin gezegenin yanında uçuşu sırasında ve daha yakın zamanda da Hubble Uzay Teleskobu’nun gözlemleri sırasında keşfedilmiştir. Gezegenin en büyük 5 uydusu; Ariel, Umbriel, Titania, Miranda ve Oberon’ dur. Bu uydulardan hepsi de yüzeylerinde pek çok yarık ve krater barındıran küçük buzdan cisimlerdir.
İçlerinde en sıra dışı görünümlü olan küçük uydu Miranda’ dır. Yer kabuğunu ikiye ayıran derin kamyonlardan ötürü yüzeyi oldukça pürüzlüdür. Aynı zamanda Koronalar denen tuhaf görünümlü, oval biçimli yüzey şekillerini sahiptir. Bazı yerlerde yüzeydeki faylar, yani yarıklar çapraz olarak kesişirler. Başka yerlerde de Miranda’ nın yüzeyi buzul volkanizması, yüzey boyunca yumuşamış ve sulu buzlar püskürten buz volkanları hareketi ile parçalara ayrılmıştır. Diğer dört büyük uydu gibi Miranda’ nın da iç kısmında birtakım jeolojik aktiviteler olması muhtemeldir. Uranüs gezegeninin uydularının çoğu henüz 1977’de keşfedilen halka sistemi ile aynı düzlemde dönmektedir. Gezegenin koyu renkli 13 halkasını ayırt etmek güçtür. Ayrıca Miranda uydusu üzerinde önemli bir coğrafi yapı bulunmaktadır. Bu yapı bir uçurumdur ve Güneş Sistemi içindeki bilinen en derin uçurum olan Miranda’ da ki bu sarp kayalığa Verona Rupes adı verilmiştir.
Uranüs Hakkında Önemli Bilgiler
Gezegenin güneşe en yakın noktası 2,7 milyar kilometre, en uzak noktasıysa 3 milyar kilometredir. Gezegenin 1 günü, dünya gününün yaklaşık 4’te 3’ü kadardır. Yani yaklaşık olarak 1 gün 17 saattir. Ayrıca gezegenin Güneş’in etrafındaki dönüşü de 84 dünya yılı uzunluğundadır. Bunun nedeni gezegenin Güneş’ten çok uzakta bulunması ve yavaş dönmesidir. Yani uzaklığı nedeniyle yörüngesi daha uzun ve yuvarlağımsıdır. Ayrıca gezegenin eksen eğikliği de 97,77 derecedir. Son olarak da bu gezegendeki kütle çekimi bizim yaşadığımız gezegen olan dünyanın kütle çekiminin 0,89 katı kadardır. Bu puslu buz devi, neredeyse yan yatmış durumdadır. Bu da gezegenin kutup ve ekvator bölgelerinin yörüngelerinin farklı kısımlarında Güneş’i işaret ettiği anlamına gelmektedir.
Uranüs gezegenine baktığımınız zaman, henüz Güneş Sistemi içerisinde bile keşfedilecek çok fazla gezegen olduğunu söyleyebiliriz. Bu puslu buz devi, dünyanın uzak komşularından biridir. Bu yüzden gezegen, yaşam bulundurma ihtimali de en düşük gezegenlerdendir. Fakat yine de kafamızı kaldırıp bu gezegenlere ve hatta daha da ötesine bakmalıyız. Çünkü hepimizin bildiği gibi “İstiklal Göklerdedir.”
